Grad Beograd - poreklo imena
Grad Beograd - poreklo imena
Kako je Beograd dobio ime
Singidunum, Singidon, Alba Greka, Beli grad, Belgrad, različito su kroz istoriju nazivali jedan od najstarijih gradova u Evropi, Beograd...
"A kako divan položaj ima taj grad! Baš na ušću velikih reka, hladne Save i velelepnog Dunava." - češki putopisac Jan Neruda (1834 - 1891)...
Skordisci, keltsko pleme, su naselili teritoriju Beograda još 279. g. pre n. e. Njegovo prvobitno ime je bilo Singidunum. Veruje se da taj naziv potiče ili od reči "dunum" što znači brežuljak ili od "din" tj. grad. Skordisci su svoje ime, kako se pretpostavlja, dobili po Skordus planini - Šar planini.
U trećem veku ovaj grad je dobio status rimske kolonije. O tadašnjem vremenu svedoče i velika groblja koja su se prostirala od Kalemegdana, pa do šireg dela grada. Antički kovčezi su pronađeni i u Botaničkoj bašti i u Makedonskoj ulici.
Srbi ga naseljavaju u sedmom veku i nazivaju ga Belim gradom. Ime kao takvo je pomenuto u vizantijskim analima cara Lava V Jermenina (813 - 820) zajedno sa nazivima Singidon i Alba Greka. Tako su ga zvali Vizantijci, a još su koristili i imena Belagradon i Belegradon. Prvi put se slovenski naziv Beograd pominje u pisanom dokumentu 16. aprila 878. godine i to u pismu pape Jovana VIII bugarskom knezu Borisu.
Beograd je zbog dobrog geografskog položaja vekovima bio grad u kome su se smenjivali razni osvajači. Pre dolaska Slovena osvajali su ga Huni, Saramati, Ostrogoti i Avari. Kao pogranična tvrđava bio je na smenu u bugarskim, srpskim i mađarskim rukama. Turci su ga osvojili u 15 veku.
Pored 16. aprila, još jedan izuzetno značajan datum je 19. april 1867. g. kada je poslednji turski komandant Ali Riza-paša, uz grmljavinu topova, Knezu Mihailu predao ključeve tvrđave. Na čelu svojih trupa Mihailo je ušao u grad kroz Stambol kapiju.
Nekadašnja kapija se nalazila između Spomenika knez - Mihaila, Narodnog pozorišta i prostora na uglu Francuske ulice i Trga Republike.
Zbog ova dva značajna istorijska događaja dani od 16. do 19. aprila se obeležavaju kao "Dani Beograda".
Metropola na 20 brda
Kako su nastala imena nekih beogradskih uzvišenja? Naši preci nisu geografski razlikovali brda i bregove, pa im ni nazivi nisu uvek bili tačni. Rimljani se hvale što je njihov grad na sedam bregova, a Beograd ima čak 28 brda. Danas se ne zna kako su neka od njih dobila imena.
Beograđani mogu da kažu da njihov grad živi na više od 20 brda i bregova. Neravan teren, ali i burna istorija i smena različitih vladara odneli su u zaborav nazive koje su nekada nosila beogradska uzvišenja, pa danas istoričari ne mogu sa sigurnošću da tvrde kako su nastajala neka od njihovih imena.
Nazivi koje su Beograđani nadevali svojim uzvišenjima nisu uvek bili tačni, jer naši preci nisu geografski precizno razlikovali brda i bregove. Kako nam je objasnio dekan Geografskog fakulteta Srba Stamenković, brda i bregovi imaju nadmorsku visinu između 200 i 500 metara.
- Razlika je u tome što brdo mora da ima dva vrha - objašnjava Stamenković.- Breg ima samo jedan vrh, pa iako ima dovoljnu visinu ne smatramo ga brdom. Naši preci su davali imena beogradskim brdima ne znajući za tu razliku. Tako mnoga uzvišenja imaju geografski netačan naziv, ali su to imena koja su uvrežena u narodu.
Kako nam je rekao kustos Muzeja grada Beograda Darko Ćirić, za nastanak nekih od imena beogradskih uzvišenja postoje pretpostavke ili predanja, dok se za druge sa sigurnošću može tvrditi kako su nastala.
- Banovo brdo dobilo je ime po Matiji Banu, diplomati i književniku, koji je prvi napravio letnjikovac sa vinogradom na tom prostoru - kaže Ćirić.- Pre toga ovo mesto su Turci zvali Ordija, što je bilo ime za veću vojnu jedinicu, dok su ga Srbi zvali i Golo brdo.
Zatim, postoji Banjičko brdo, koje je dobilo ime po mestu Banjici, a ono, opet po izvorima tople vode.
Vezirovo brdo je jugoistočni deo Topčiderskog brda, mesto gde se danas nalazi Beli dvor, ali sa sigurnošću ne može da se kaže po kojem veziru je dobilo ime.
Vračar se prvi put pominje na jednom turskom planu iz 1621. godine kao "brdo i veliko polje".
- On se deli na Istočni, Zapadni i Veliki Vračar, odnosno Zvezdaru - dodaje Ćirić.- Sve su to uzvišenja. Bulevar oslobođenja (bivši Bulevar JNA), u delu od Slavije do Franše D Eperea deli Vračar na Istočni i Zapadni. Istočni se proteže skoro do Karaburme i Zvezdare, a Zapadni od Mostara do Bulevara oslobođenja.
Egzotičan naziv ponelo je Goljino brdo, deo između Banjičkog puta i naselja Miljakovac dva. Izvesno je da je ime dobilo po nekom neuglednom nesrećniku, ali po kojem tačno, to se ne zna.
- Tu je i Dedinje, za koje danas ne postoje precizni podaci kako mu je nastalo ime - kaže dr Vidoje Golubović, autor knjige "Stari Beograd - topografski rečnik".- Stari hroničari ga prvo zovu "Dedija" i "Dedino brdo", ali se danas ne zna zašto.
Đurđevo brdo je prostor između Bulevara vojvode Mišića, vojvode Putnika, i ulica Vasilija Gaćeše i Vase Pelagića. To brdo je deo Senjaka.
Zeleno brdo se nalazi između Mirijevskog bulevara i Stojčinog brda, koje su pre Drugog svetskog rata zvali i Stajićevo. To je deo Zvezdare, a ime je dobilo po tome što je to bila potpuna golet obrasla samo travom. Istočni Vračar bi takođe mogao da bude tretiran kao brdo ili greben.
Četiri poznata brda koja danas okružuju Rakovicu pre Drugog svetskog rata uopšte se ne pominju. Tako Julino, Labudovo i Petlovo brdo sa jedne, kao i Kanarevo brdo sa druge strane nisu bili pominjani na mapama predratnog Beograda, da bi njihova današnja imena počela da se pojavljuju na geografskim kartama tek posle 1950. godine. Međutim, po kome su dobili imena, danas se precizno ne zna.
- Ni za Konjarnik se pouzdano ne zna kako je dobio ime - dodaje Golubović.- Prema jednoj od legendi bio je golo brdo pa su tu Beograđani dovodili konje zbog ispaše, i tako je i dobio ime.
Mirijevsko brdo dobilo je ime po selu koje se tu nalazi, a Košutnjak po košutama koje su nekada bile česti žitelji tamošnjih šuma. Pašino brdo danas češće zovu Lekino. Navodno su tamo Srbi ubili jednog Turčina, pa su ga prozvali Pašom. Neki su tvrdili da je brdo dobilo ime po Nikoli Pašiću, pa da su ga posle rata prekrstili u čast Aleksandra - Leke Rankovića.
Senjak je bio izletište starih Beograđana. Tamo su se, tokom letnjih žega dobrostojeći sklanjali u senke, pa odatle naziv Senjak. Sa druge strane, pretpostavlja se da je Straževica dobila ime po nekoj od bezbrojnih straža u vreme srpsko-turskih sukoba.
Terazijska greda ili Terazijsko brdo počinje od Gornjeg kalemegdanskog grada i doseže do Ulice kralja Milana. Ona deli Beograd na dunavsku i savsku padinu.
- Topčidersko brdo dobilo ime po Topčideru, prostoru koje se nalazi ispod samog uzvišenja - dodaje Ćirić. - Ime je dobilo po turskim rečima "tobdžija" i "dere" što znači artiljerijska dolina.
Čubura je uzvišenje koje ima status brega, a na turskom ova reč označava plitak izvor.
- I Torlak je brdo za turskim nazivom - dodaje Ćirić.- Ona može da ima dva značenja - po jednom, označava razmetljivca, dok po drugom predstavlja neiskusnog, neukog mladog čoveka.
BRDO LUDNICA
Još jedno brdo sa egzotičnim nazivom je Brdo Ludnica, koje je smešteno na uglu Kneza Miloša i Franše d Eperea, a ime je dobilo po Guberevcu. Dabome, ovakav naziv bio je u skladu sa ondašnjim beogradskim žargonom.
AVALA
JEDINA Beogradska planina je Avala. Samo nekoliko metara je nadvisila 500 metara nadmorske visine, pa je tretirana kao planina, a ne brdo. I ona ima tursko poreklo, od reči "havala", koja obeležava ustavu ili branu.
Izvor:Opusteno.rs
Preporučujemo:
Ulica u Zemunu: Tošin bunar a bunara nigde - poreklo imenaTošin bunar a bunara nigde - Zemunci, Novobeograđani, umete li da objasnite misteriju ove ulice? Dok danas jezdite u svom automobilu ili gradskom prevozu kroz jednu od najdužih ulica u Zemunu - Tošin bunar, koja odvajkada vodi do Bežanije, jedinog uzvišenja na ...
Kako su beogradske opštine dobile imenaKako je koja beogradska opština dobila ime? Od Miloša i Karađorđa do vračara i kafana: Kako je beogradska opština u kojoj vi živite dobila ime? Da li znate kako je opština na kojoj stanujete dobila ime? Da je Čukarica ime dobila po Čukarevoj česmi, Savski ...
Beograd na 29 brežuljakaI na na našim prostorima odvajkada je važila ista mudrost - gradovi su podizani na uzvišenjima. Tako se, na primer, Cetinje nalazi na 700 metara nadmorske visine, Bitolj se uzdiže na oko 630 metara iznad mora. Sa Trsatskog brda u Rijeci pruža se izvanredan ...
Koliko Beograd ima brdaTeško da bi Beograđani mogli da nabroje imena više od desetak brda na teritoriji svog grada, a različiti izvori tvrde da ih ima dvadeset devet. Neki nazivi, istina, postoje samo u sećanjima najstarijih stanovnika beogradskih predgrađa i ostaće zabeleženi ...
Beograd nekad i sad: TerazijeTerazije su bile poznate po stočnim pijacama i vašarima Dok su gradili kule za razvođenje vode, terazije, Turci ni slutili nisu da će još tada nadenuti ime centralnoj ulici u srcu Beograda. Ovaj deo grada, kao krajnja tačka Beograda u vreme turske vladavine...
Pogledajte i:
Beograd nekad i sad: Brankov mostBrankov most od 1930. godine promenio čak četiri imena Kamen temeljac prvog visećeg mosta u Beogradu na Savi postavljen je 1934. i od tada je na svojim plećima izneo dva mosta sa čak četiri imena, od kojih jedno nezvanično. Mostom su osim automobila prolazili ...
Beograd: Čukarica nekad i sadČukarica je jedna od 16 beogradskih opština. Pretežan deo od preko 180 hiljada njenih stanovnika živi u modernim gradskim naseljima koja su ravnopravni deo milionskog Beograda. Pre stotinak godina, iako od najužeg centra Beograda udaljena samo šest kilometara...
Beograd: Pionirski parkPionirski park je dokaz srpskog junaštva. U samom centru Beograda, između glavnih državnih institucija savremene Srbije, nalazi se Pionirski park - svedok davno prošlih vremena. Kao i velelepna zdanja oko njega, kroz vreme je menjao svoje uloge, ali je ipak ...
Beograd: Postanak SavamaleZa vreme nemačke okupacije od 1789. do 1791, kada je posle mira u Svištovu Beograd ponovo vraćen Otomanskoj imperiji, na Savskoj jaliji bilo je nekoliko starih trošnih turskih brvnara, naseljenih bostandžijama, lađarima i Ciganima. Po tim starim trošnim ...
Beograd nekad i sad: kafaneU kafani se sedelo, tugovalo, ugovaralo, zaljubljivalo. Pisane su i pesme, spremane i prikazivane pozorišne predstave, održavani sastanci sportskih društava, osnivane političke stranke, pravljene novine. I zanatlije u svojim esnafima kada su htele da se sastanu ...
Zanimljivo:
Beograd i podzemne vodeMnogi građevinari koji u srcu Beograda počinju sa ostvarenjem različitih urbanističkih ideja bivaju ometeni na samom početku. I tada su uzaludni vapaji finansijera ili projektanata da radovi moraju biti okončani u roku. Razlozi da tako ne bude su ili ostaci ...
Beograd ispod BeogradaSvojevrsni vodič kroz Beograd – njegovu istoriju i njegove do sada neotkrivene tajne! Beograd je jedan od najčudnijih gradova u Evropi. Epitet čudan, nije zaslužio samo zato što ima nesvakidašnju i zaista burnu istoriju, već i zato što su njegovi žitelji...
Beograd: Lavirint ispod staniceU Beogradu postoji još mnogo podzemnih hodnika koji su građeni tako da budu tajna. Takva im je bila i prvobitna namena, a i sada, kada su postali manje važni ili beznačajni, ostali su isto tako tajnoviti kao što su bili i onda, kada su nešto trebalo da znače...
Stari Beograd i postanak TerazijaPočetkom XIX veka, kada je Beograd bio u šancu i graničio se od Savamale Obilićevim vencem, Stambol-kapijom do Dunava i brojao oko 6.000 žitelja, Terazije, danas glavna saobraćajna arterija prestonice, bile su baruština puna prljavštine, obrasla ševarom...
Beograd: Enigma ispod TašmajdanaAko postoji zagonetno mesto u Beogradu, koje traje dugo koliko i sam grad, i pamti sve njegove dobre i loše periode, a današnjim žiteljima prestonice je uglavnom ostalo nepoznato, onda je to Tašmajdan. Ispod tašmajdanskog platoa prolazili su tuneli dvomilenijumski ...