Kazivanje, kazivači i oblici kazivanja u književnom delu
Kazivanje, kazivači i oblici kazivanja u književnom delu
Pripovedanje i naracija, pripovedač i narator jesu dva para sinonima, koji se vrlo često koriste kada se govori o pripovednom delu. Pripovedanje i naracija označavaju sam čin literarnog kazivanja u smislu koje imaju u sintagmama "usmeno pripovedanje", "tehnika pripovedanja", "narativni tokovi". Pripovedač može da označava pisca pripovednih proznih dela, usmenog kazivača i onoga ko izlaže radnju proznog dela kazivanjem u trećem licu. Naratorje lik iz književnog dela kome je prepušteno kazivanje priče. Ovo kazivanje obično ima oblik prvog lica jednine.
Za kazivanje u prvom licu obično se kaže da je nepouzdano pripovedanje, a za kazivača se kaže da je nepouzdani pripovedač. Atribut "nepouzdani" ukazuje na nepotpunost kazivanja u prvom licu jer je i kazivačeva vizura ograničena: može da kazuje samo o onome što je video ili o onome u čemu je učestvovao. O svemu što se događa na nekom drugom mestu, izvan naratorovog vidokruga, on ništa ne zna. Njemu je nepristupačan i duševni svet junaka: ne zna šta ga muči, o čemu razmišlja. U pripoveci Prvi put s ocem na jutrenje Miša, kazivač priče, ne može da zna šta se događa u kartaškoj sobi, pa mora da proviri kroz ključaonicu; on u tom trenutku ne može da zna šta se zbiva u očevoj duši dok nepomičan sedi za stolom. Zato se pisac poslužio metaforičkom karakterizacijom: opisom nereda u sobi, opisan je nered i pustoš u Mitrovoj duši.
Kazivanje u trećem licu je pouzdano pripovedanje, a kazivač je pouzdani ili sveznajući pripovedač: on zna sve - šta se događa na nekom drugom prostoru. šta se dogodilo u prošlosti, zna šta se događa u duši junaka: šta ga muči, o čemu razmišlja.
Za označavanje kazivača priče u pripovednim vrstama koristi se i termin narativni subjekt. Pritom nije bitno da li je to onaj kazivač koji se nalazi izvan sveta književnog dela i priču kazuje u trećem licu, ili je to kazivač koji je sastavni deo književnog sveta, čak i jedan od aktera zbivanja (junaka priče), i priču kazuje u prvom licu. Narativni subjekt je, dakle, opšti naziv za kazivača priče u pripovednom delu.
U lirskoj pesmi oseća se lirski subjekt: onaj koji iskazuje svoja osećanja i raspoloženja, koji komunicira sa predmetom pevanja ali i sa čitaocima:
Stanimo malo, pesmo.
Jesmo li živeli, jesmo?
Ti si najlepše sate
-Jablani kada se zlate
U lakoj magli, peni -
Odnela tužno meni.
(S. Raičković: Septembar)
Sastavni elementi strukture književnog dela, značajni za umetničko (estetsko) i značenjsko funkcionisanje, jesu oblici kazivanja:
- naracija (kazivanje o događajima i likovima, komentari, refleksije),
- opis (likova, predmeta i pojava),
- monolog,
- dijalog i
- polilog.
Struktura - Od latinske reči struere = rasporediti, sazdati. Ima više značenja. 1. Označava izvesnu celinu sačinjenu od određenog broja delova. 2. Način na koji se izgrađuje, sazdaje neka vrsta ljudskog izražavanja ili pojave i način raspoređivanja elemenata u njoj. 3. Skup kompozicionih obeležja koja su zajednička delima istoga žanra (romana, drame, epske pesme, itd). 4. Unutrašnja forma književnog dela, koja je izgrađena od različitih elemenata među kojima postoji zavisnost i usaglašenost. Književno delo je složena struktura uobličena na poseban način i organizovana tako da se celovitost ostvaruje sadejstvom delova i celine.
Izvor:Opusteno.rs
Preporučujemo:
Radnja u književnom deluRadnja je niz međusobno povezanih događaja u prostoru i vremenu. Ona je suštinsko obeležje nekih žanrova: epske pesme, pripovetke, romana, drame. Epska poezija je bila nezamisliva bez zanimljive i manje ili više razvijene radnje. Između pripovetke i novele ...
Motiv u književnom deluKao književnoteorijski pojam, motiv ima kompoziciono i tematsko-istorijsko značenje. U kompozicionom smislu motiv je najuža tematska jedinica koja se dalje ne može razlagati. Ovi motivi su statični ili dinamični. Statični motivi sadrže opise situacija...
Misli i ideje u književnom deluKnjiževno delo nije samo skup umetničkih slika predmeta i pojava svakodnevne stvarnosti, nego je i skup bogate emotivnosti i razvijene misaonosti: književnim delom uvek se upućuje neka misao, ideja, poruka. Između predmeta umetničke obrade (teme) i stava prema ...
Umetnički prostor u književnom deluProstor je jedna od bitnih supstanci proznog književnog dela, kojom je određena priroda i umetničko dejstvo junaka, ali i bitne značenjske vrednosti koje se manifestuju kroz različite funkcije i umetničko delovanje prostora kao supstance u književnom umetničkom ...
Stvaralački i teorijski pristup književnom umetničkom deluStvaralački (produktivni) i teorijski (naučni) pristup književnom umetničkom delu. Književnom delu se pristupa na dva načina: stvaralački (produktivno) i teorijski (naučno). Stvaralački pristupa književnom delu, pre svega, običan čitalac: u toku čitanja ...
Pogledajte i:
Lični glagolski obliciVremena Tri su osnovna značenja glagolskih oblika: indikativno, relativno i modalno. Kada glagolski oblik kazuje ono što mu ime znači, to je pravo, indikativno značenje glagolskog oblika odnosno apsolutno značenje: prezent: Evo čitam roman Seobe perfekat...
Nelični glagolski obliciNelnčni glagolski oblici (infinitiv, glagolski prilozi i glagolski pridevi) ne mogu imati vremenska značenja; ne mogu ni da iskažu govornikov stav prema radnji (ne mogu imati modalna značenja); ne mogu se slagati sa subjektom - pomoću njih ne može da se ...
Oblici umetničkog pripovedanjaPripovedanje Čin literarnog (književnoumetničkog) kazivanja. To značenje ima u sintagmama: usmeno pripovedanje, tehnika pripovedanja, oblici pripovedanja. Pripovedač Označava (1) pisca pripovednih proznih dela, (2) usmenog kazivača narodnih pripovedaka ...
Divim se delu velikog čoveka - pismeni sastavPrimer pismenog sastava iz srpskog jezika na temu: Divim se delu velikog čoveka. Divim se delu velikog čoveka Mnogi ljudi su doprineli da život kakav danas poznajemo postoji. Međutim, mene zadivljuje Nikola Tesla, naučnik bez čijih pronalazaka ne možemo ...
Divim se delu velikog čoveka - pismeni sastav 2Pismeni sastav iz srpskog jezika za starije razrede osnovne škole na temu: Divim se delu velikog čoveka. Divim se delu velikog čoveka Ulazim u sobu, palim radio, odakle se čuju zvuci moje omiljene pesme. Pojačavam ton, ali iznenada ostajem u tami i tišini...
Zanimljivo:
Drugarstvo na delu - takav treba biti - pismeni sastavPismeni satav iz srpskog jezika za starije razrede osnovne škole na temu o drugarstvu, kakav treba biti kao drug na delu. Drugarstvo na delu Ispričaću vam šta je drugarstvo na delu iz priče koje sam čuo od druga iz druge osnovne škole. U četvrtom odeljenju ...
Moja generacija u moralnom iskušenju današnjice - pismeni sastavPismeni sastav iz srpskog jezika na temu: Moja generacija u moralnom iskušenju današnjice. Moja generacija u moralnom iskušenju današnjice Kao što svi dobro znamo, centralne vrednosti morala su dobro, ispravno i pravedno. U današnje vreme se veoma malo ljudi ...
Jesen - pismeni sastav 8Pismeni sastav iz srpskog jezika za učenike osnovne škole na temu: Jesen. Jesen Nijanse crvene, žute, zelene I braon boje se stapaju na opalim listovima u parku. Kao balerine lepršaju u vazduhu dok ne dotaknu vazdušasti tepih svojih prethodnica. U vazduhu se ...
Hamlet - pismeni sastavPismeni sastav iz srpskog jezika na temu: Hamlet. Hamlet Hamlet je veoma uvaženo i svima dobro poznato delo proslavljenog engleskog pesnika i dramskog pisca Vilijama Šekspira. Hamlet se može okarakterisati kao drama, tačnije kao tragedija. Hamlet je jedno ...
Kako da napišem priču o avanturiDajemo vam savete i elemente za dobre avanturističke priče. Avanturistički žanr je uvek popularan. Ključ je u tome da se sve komponente umešaju u pravu mešavinu da bi se proizvela priča koja je zadivljujuća kao i klasici. Od knjiga o Hariju Poteru do trilogije ...